Sidor som bilder
PDF
ePub

Wer

XIX.

Tobaks Verantwortung.

1.

er bistu und wo gewesen,

Der sich unterstehen darff Von dem edlen Tobakz-wesen

Also Schimpflich also scharff Dich im schreiben ausszulassen Das ein kluger nicht kan fassen.

•ཆ

Wenig bastu, wie es scheinet,

Dich bekümmert umb verstand, Noch was ein gelehrter meinet

Der niht helt vor eitell tand. Was da nutz zum unsern leben Die natur hervorgegeben.

3.

Weils nicht weist, so magstu's hören Dass das edle Tobakskraut

Gar nicht pfleget zu verstören,

Sonder noch vielmehr aufbaut.

Was da dient dem lebensfaden
Und ist guth vor viele schaden.

4.

Es stilt flüsse, stärkt den magen Öffnet wen man ist verstopft, Macht die böse lufft vertragen

Die uns qvälet gar zu offt. Wärmt den leib und das geblüthe Ist das nicht ein' grosse güthe.

5.

So dan kan es euch ergetzen
Sinne, Sehle, Geist und Muth
Und in allem das ersetzen

Was Verdrüss uns leide thut,
Ja es schärfft euch die gedancken
Die sonst stumpf herummer wanken.

6.

Darumb, wen die freunde wollen
Ruhig bey einander seyn

Und nicht eben schwärmen, dollen

Wie's leicht komt beym Bier und Wein, Kan man nichts beqvämer finden

Als ein Pfeifchen anzuzünden.

7.

Dabey kan man sitzen bleiben
Gantze abend, wen man will,
Und die langeweil vertreiben,

Schwätzen, schertzen in der still'.
Ja man kan sich recht bey laben
Und manch artig einfall haben.

8.

Findestu gleich nicht darinnen
Ein belieben und geschmack,
Musstu diess dabey besinnen,
Dass ein jeder im gelach
Just nach deinem kopf mit nichten
Nöthig habe sich zu richten.

9.

Das du's wilst für schande zehlen,
Weil es leicht zu haben ist,
Dadurch kanstu nicht verhehlen,

Dass du reich und thörigt bist,

Weist nicht wo dein gelt zu lassen Lieber wirfts's nur auf die gassen. IX: 26.

10.

Der kan schlecht den Weg zur ehre
Zeigen, der da sucht die ehr;
Ja unnöthig geld verzehren,

Als wen das ein tugend wär':
Bleibe du bey deinen prangen,
Ich will nach der pfeiffen langen.

11.

Ob soldat, auch bootsman, bauer
Ebenfals dergleichen kan,
Oder sonst ein armer lauer,

Was geht mir und dir das an,
Man kan offt von ihnen sehen,
Das sie auch was gut's verstehen.

12.

Was du sonst von unrein sagest,
Das bey Tobak solte seyn,
Wan du die Vernunft recht fragest,
Wird sie sagen: nichts ist rein,
Man kan auch von feinsten sachen
Unrein und beschmitzt sich machen.

13.

Find sich gleich wass auszukehren,
Wan sich endet das gelach,
Wie mans sonsten auch muss hören,
Ist das nicht ein' grosse sach;
Ist's bey mir, ich sorg dafüre,
Kehre du für deine thüre.

14.

Weiter will ich nicht bemühen
Meine feder, dass sie spricht,
Nur diess zum beschluss anziehen:
Hettestu von Tobak nicht
Alzubart im ernst geschrieben,
Wärstu weiss und klug geblieben.

ANMÄRKNINGAR.

Uti Samuel Älfs donation af böcker till Linköpings stiftsbibliothek finnes en liten handskrifven bok med ryggtitel " Älfs Visbok“. Första hälften deraf upptages af Wivallii visor. Den sednare hälften, som är skrifven med annan hand, innehåller äldre folkvisor, hvilka återfinnas i Arwidsons fornsånger. Den är skrifven i början af 1650talet. Om Wivallius sjelf der inskrifvit sina visor, torde nu vara svårt att afgöra, men troligt är att han gjort de ritningar, som på flere ställen i boken förekomma vid hans visor. Ur denna bok har jag hemtat visorna n:o 1-32, 34-36; n:o 33 och 45 har jag funnit i de Lidénska samlingarna på Upsala bibliothek. N:o 9, 36-40 hafva varit tryckta i många upplagor under 17:de och 18:de seklen intill början af det 19:de. Af hans andeliga visor trycktes n:o 30 och 31 första gången i dr Svedbergs psalmbok 1694.

I de Palmskjöldska samlingarna finnes förvarad en ritning af Wivallius, föreställande "Religio Christiana". Denna ritning, som han utförde i sitt fängelse i Stockholm 1631, dels med skrifpenna och bläck, dels med blyerts på ett vanligt qvartblad, är inbunden bland andra handskrifter, hvarigenom blyertsteckningen blifvit till en del inpressad på motsvarande papperssida. Ehuru mycket i teckningen således gått förloradt under 238 år, visar den dock att Wivallius äfven kunde föra ritstiftet. Jag har derföre velat i fotolithografiskt aftryck låta den åtfölja hans poetiska skrifter. De latinska verser, som der äro inskrifna, äro följande:

Under bilden.

Omnipotens est Dux, cæli terræqve creator,
Qui per Gustavum bella probanda gerit.
Inventor & auctor

Laur. Wiwallius.

I första fanan.

Vivite Christigenæ, palmam referamus ab hoste,
Vincitur hæreticus fauce patente Deus.

I andra fanan.

Cur rex Gustavus gerit hoc cum Cæsare bellum?
Succurrit miseris protegit atque fidem.

I tredje fanan.
Christus.

Per me Svediadum firmatur coelitus omen,
Per me Gustavo gloria & imperium.

I boken.

Vita, via et veritas nemo est nisi Christus Iesus;
Qui ullum alium sequitur, perdit vitamqve salutem.
Sic Deus dilexit: Venite ad me omnes! Deus.

Vid basunen.

Vid klockan.

Venite ad judicium! Mors certa, hora incerta.

Svecia amat, spernit, servat, juvat atque defendit, Christum, antichristum, jura piosqve fidem.

De patria. L. Wiwalli.

Ad regem Gustavum Adolphum Wiwallius.
Sic regnare Deo, miseris jus reddere, Christum
Semper amare, opibus perge juvare pios,
Tunc cum Polono tibi Cæsar et Hispanus atque
Roma tuo discant subdere colla jugo,

Gustave, et vitæ mortalis fine peracto
Cælestis videas pratula grata Poli.

Contra papam Wiwallius.

Vita, via et veritas nemo est nisi Filius ipse;
Hic caput ecclesiæ est, animarum es, Papa, seductor.
Te sane qui sequitur, perdit vitamque salutem.

Nam fide salvamur, sola fide justificamur,
Est et nulla salus nisi solo in nomine Iesu.

Ex carceribus Stocholmianis 1631.

« FöregåendeFortsätt »