[Un fals Pârcălab de Ismail (?) şi Chilia, Teodor Cantemir, menţionat de presupusul său descendent Dimitrie-Vodă, în Descr. Mold., p. 107.] APENDICE DE DOCUMENTE. I. Nos B., Sancte Mediolanensis Eclesie Archiepiscopus, ducalis ianuensis gubernator, Consilium Antianorum et Officium Provisionis Romanie civitatis Ianue egregio et prudentibus viris consuli et massariis, Consilio, Communi et Universitati civitatis Caffe, dilectis nostris, salutem. Attentis probitatibus probi viri Iacobini Velachi eiusque meritis, decrevimus eundem Iacobinum, qui illuc accedit suis armis bene munitus, scribi per vos et annotari in arguxium et pro arguxio civitatis illius Caffe, cum salario, commodis, honoribus et obventionibus prout similes arguxii soliti sunt habere. Mandamus itaque vobis expresse quatinus, visis presentibus, pretactum Iacobinum, omni exceptione remota, in dictum arguxium recipiendo, sibi pro toto tempore quo ibidem steterit, de salario suo mense quolibet respondeatis et responderi faciatis eumque benigne tractantes. Ceterum, nolumus dictum Iacobinum esse subpositum aliquibus aliis angariis quam illis quas occasione guerre ipse Iacobinus facere tenetur. Registratis presentibus ad cautellam in actis cancellarie Communis Ianue nostrique sigilli munimine roboratis. Data Ianue, MCCCCXXXI, die III Martii. (Genova, Arch. di Stato, Litterarum, II (1427–31), fol. 353 Vo, No. 862.) II. Exemplum epistole historie narrative. Capitulum XI. Idibus Maiis Turcorum Imperator, ingenti exercitu Mysiam ingressus, Kyliam urbem munitissimam obsedit; putat enim, si hac potitus fuerit, finitimas regiones ipsamque Poloniam facile dicioni sue posse subicere. Ut autem facilius caperet Kyliam incoleque celerius in eius se potestatem traderent, aditus custodit prohibetque ne frumentum et alia que ad victum attinent, in urbem ducerentur. Cum antem nunciatum esset populo Turcorum classem apparere extensisque velis navigare ac ad oppugnandam urbem contendere, tota civitate trepidatur populique clamore cuncta resonant, omnis quoque plebs que in suburbio erat cum suppellectili urbem intrat. Frumentum crudum (nondum enim messis tempus aderat) quod urbem circumdabat, prout cuique facultas fuit, populus eradicat, colligit et in domos portat. Turcus autem, collocatis omni ex parte tormentis, que Bombarde appellantur, urbem oppugnat, assidueque in loca edificiis frequentiora ingencia saxa machinis torquet. Erat quidem populo ingenti terrori, qui in urbe tam grandes globos saxeos conspiciebat; non enim parvam anxietatem id civibus incussit, plus tamen noctu quam interdiu terroris attulit. Dum hec Turcus ageret, cives robustiores, turres murosque conscendentes, acerrime se defendunt. Vehementer ibi aliquot diebus pugnatum est. Tandem, civibus laborantibus, celeriter missi a rege equites, Turcos in fugam vertere, paucis interfectis, frequentibus vulneratis. Illi in castra redierunt multitudineque convocata, paucis interiectis diebus, urbis pociunde desyderio conpulsi, superiorique repulsa accensi, urbem grandiori conatu, arte et ingenio aggrediuntur. Turres iactu machinarum demoliuntur, magnaque pars muri deicitur, ita ut liber erat Turcis in urbem ingressus. Capta igitur ea, arma omniaque bellica instrumenta que intus erant efferunt, plebem autem dinumerant, matronas pudicissimas stuprant, puellas innuptas viciant et abducunt, pueros virosque robustiores ac sacerdotes vendunt. Habes historiam, et eam quidem verissimam, ut res acta est. Vale. Data Cracovie, pridie Calendas Quintiles. Anno 1484. III. Exemplum epistole in genere sinthematico: hoc est severo. Iohannes Ursinus Iohanni Luprancio iureconsulto. Nudius tercius cum Regi nostro Casimiro nunciatum esset Turcorum imperatorum ingentibus copiis terra marique Mysiam invasisse Belgradumque ac Kyliam urbes munitissimas intra paucos dies cepisse et citra Danubium Valacchos et Moldaviam subiugasse, omnes quoque civitates Russie, copiarum magnitudine Turci perterritas, iam non in virtute, sed in fuga spem habere, Rex, trepidus atque de statu rerum sollicitus, optimates regni convocat, ineuntque consilium essetne cum Turco bellum gerendum, an, quia infestissimus hostis acerrimusque sit, fedus potius ineundum, consultant. Graves atque varie sententie dicuntur. Tandem nihil potius in re fieri decernunt quam bellum gerere ac eligere probatissimum imperatorem, qui et auctoritate sua labantes ac fractos animos subditorum confirmaret, et virtute atque animi magnitudine tanto hosti obviam iret. Omnibus itaque suffragiis ad tale negocium ydoneus imperator designatur Iohannes Albertus, Regis filius, qui superiore hieme ingentem Tartarorum exercitum prostravit, quique non minus ob vite integritatem, quam ob rerum gestarum magnitudinem et belli periciam clarus habetur. Comparato igitur exercitu, armis, commeatu festine atque sine mora in bellum proficiscetur. Hec diebus istis apud nos acta sunt. Que post hec gerentur ad te quam diligentissime perscribere curabo. Vale. Date Cracovie, tercio Nonas Maias. IV. Exemplum epistole consolatorie. Capitulum XXV. Salutem p. d. Videmus enim hec tera nostra a deo calamitosa luctusque ac miseriarum plena, ut mori potius quam vivere sit optandum: Duo enim pestiferi et impii Christi hostes populum christianum maximis detrimentis et erumnis affecerunt quotidieque afficiunt: Turci et Sarrhaceni, quorum alteri Egyptum, Syriam, Iudeam, tres opulentissimas provincias, per nostram negligentiam occupaverunt. Turci vero permagnam orientalis imperii partem ceperunt, Thraciam et Hellespontum totamque Greciam possederunt ac multa oppida, que quondam florentissima fuere, ab eis nunc prostrata et diruta ante oculos iacent. Polonis Kyliam et Belgradum, urbes munitissimas Mysie, que citra Danubium est, abstulerunt Valacchosque et Moldaviam subiugaverunt. Reliquas quoque finitimas oras in dies magis magisque populantur, quin, si velint, ad paucos annos totam Europam possidere poterint. Hii propterea hostes crudelissimi spurcissimique, quo nihil abominabilius vel dici vel excogitari possit, hominibus christianis pro calonibus et lyxis dumtaxat, sed pro iumentis etiam utuntur: his vehunt, his arant, his fodiunt, his abiectissima exercent omnia erubescendaque ministeria, hos denique omnibus iniuriis ac probris afficiunt. Quod, si tot preclarissima regna occupata esse, si tot opulentissimas provincias ademptas, si de imperio christianorum tantam diminutionem factam, si denique nomen christianum tam tetro, tam horribili tamque detestabili dedecore a nefariis illis immanibusque et spurcissimis beluis scelerari miti animo ferimus... |